Senenin sonuna yaklaşırken haftanın özeti biraz da yılın özetini içeriyor. 15-21 Aralık 2014 tarihleri arasında elimden geçen binlerce şey arasından kenara not alıp paylaşmaya değer bulduklarım şöyle sıralanıyor.

Genel Yaşam

• Avustralya’da silahlı bir eylemci 30 kişiyi kafede rehin aldı. Etraftakiler ne yaptı dersiniz? Bilemediyseniz ayıp size.

• Dünyada sadece 6 tane kalan beyaz gergedanlardan biri ABD’deki San Diego Hayvanat Bahçesi’nde hayatını kaybetti.
• Teknoloji tarih boyunca pek çok kişiye yeni uzmanlıklar doğrultusunda yeni iş fırsatları doğurdu. Ama çok daha fazla kişiyi de işinden etti. Önceki yazılarımdan birinde de değindiğim bu ‘yok olacak meslekler’ konusuna yönelik Mashable’da güzel bir makaleye denk geldim. Özetle yakın gelecekte robotların devralacağı işler şöyleymiş: temizlikçi, öğretmen, atlet, hastabakıcı / hemşire, satış elemanı, otel concierge, oyuncu (!), uçak pilotu. İnanması biraz zor geliyor ama son hükmü vermeden yazıyı okumanızı tavsiye ederim.

• Japonya’da ‘en pis sızan kedi’ unvanını taşıyan mahlukla tanışın.
• National Geographic’in geleneksel fotoğraf yarışmasının kazananları açıklandı.

• Playboy dergisi gelmiş geçmiş BÜTÜN Star Trek bölümlerini izleyip özetlemiş, yorumlamış (695 bölümden söz ediyoruz!).
• McDonald’s’ın sadece reklam çekimi için kullandığı bir restoranı varmış.
• Obama’nın giderayak en büyük icraatı ABD – Küba arasındaki buzları eritmek olacak gibi. Benim gibi puro müptelalarının kulaklarını diken bu gelişmede de sevindirici ayrıntılar yok değil. Genel anlamda bu buz eritme sürecinin henüz internet ile tam tanışmamış Küba’ya pek hayır getireceğini düşünmüyorum.
• Sosyalizm ve internet deyince Kuzey Kore’nin zihni sinir internet poroceleri aklıma geldi.
• Pakistan, son terör saldırısının ardından idam cezasını yeniden gündeme alıyor.
• Aile işletmesi kavramının kafasını gözünü Japonya’da yarmışlar. Tam BİN ÜÇ YÜZ (1.300) yıldır aynı aile tarafından işletilen lokantayla tanışın.

• Bu hafta dolar ve euro resmen hopladı. En büyük zararı gören Rusya’nın milyarderlerinde hasar büyük. Bloomberg Businessweek’in gayet güzel özetlediği bu dalgalanma o kadar etkili oldu ki Apple ülkede online telefon satışlarını durdurmak zorunda kaldı. Bir el verseniz ne güzel olur.
• Kahve içince uykusu kaçanlardan mısınız? O zaman kahve için.
• Princeton Üniversitesi ünlü Bilimci Albert Einstein’ın not defterlerini dijitalleştirmiş. Üstelik aranabilir yapmış. Şöyle bir baktım; ilk fırsatta kurcalayacağım.
• Hayatı kolaylaştırmak için 101 tavsiye yeterli olur mu?
• 2014’te Google’da ne aramışız biliyor musunuz?

• Yukarıdaki videoyu temel alan bir kampanya bana resmen şapka çıkarttırdı. Bunama olarak da bilinen Alzheimer hastalığına yönelik bilinç uyandırmayı amaçlayan bir film. Kesinlikle takdir edilesi bir yaratıcılık.

• TED, 2014’ün en iyi konuşmalarını derlemiş. Nasıl da leziz olmuş!

Teknoloji / İnternet Dünyası

• Tarihin en büyük hacker saldırısı sonucu eleğe dönen Sony basın kuruluşlarına ‘yeter artık vurmayın, öldük’ tadında bir ricada bulundu. Hacker takımı ise Sony çalışanlarına ait kişisel bilgileri sızdırıp sızdırmama konusunu tartışıyor. Forbes bu süreci güzel özetlemiş.
• Bu saldırı sonrasında The New York Times’ta ÇOK önemli ve ilginç bir makale yayınlandı: belki de topluca silinebilir internete geçmeliyiz. Snapchat kafasıyla kendi kendi yok olan içerik fil hafızalı, deve kinli ve ‘şapşik’ derecede güvenli internet için bir kurtuluş olabilir.
• Avrupa Birliği 1 Ocak 2015’ten itibaren internetten yüklenen dijital içerik için yeni bir KDV düzenlemesine geçiyor. Bundan en çok etkilenecekler Avrupa merkezli internet girişimleri.
• Google kendi işletim sistemi Android dünyasında en çok yüklenen oyun, film, kitap ve uygulamaları açıkladı.
• Youtube sadece videoyu değil reklamcılığı da yeniden tanımlıyor. 5 saniyede atlamanın mümkün olduğu reklamların milyonlarca izlenmeye ulaşmasını başka türlü açıklamak mümkün değil. 2014 yılında bu yeni nesil iletişime yönelik en güzel örnekleri yine bizzat Youtube derlemiş.

• Microsoft ile ABD arasında enteresan bir hukuki süreç yaşanıyor. Devlet bir narkotik davası sürecinde delil teşkil edeceği düşünülen Microsoft’un e-posta hizmetinden yazılan mesajların bilgisini yine Microsoft’tan istiyor. Ancak müşteri mahremiyetini öne süren Microsoft bu bilgiyi vermeyi reddediyor. E-posta hizmetine ait sunucular İrlanda’da olduğu için ABD kurumları da bir şey yapamıyor. Al sana mis gibi, leziz bir çekişme. İlgiyle takipteyim.
• Angry Birds bu hafta 5 yaşını doldurdu.
• Youporn ve Pornhub dev araştırmanın küresel sonuçlarını açıkladı: meme mi, popo mu?
• Alman araştırmacılar en güncel şifreleme metodları kullanılsa dahi bir güvenlik açığı sayesinde kötü niyetlilerin cep telefonu çağrı ve kısa mesaj trafiğini takip edebileceğini ortaya çıkardı.
• USB portuna bağlayacağınız bir devreyle herhangi bir Apple bilgisayarı köleniz haline getirebiliyorsunuz. Korkunç.
• Polybrowser: Dikey değil de yatay bir web tecrübesi mümkün mü dersiniz? Deneyin bakalım.
• Torrentçiler bakın hele bir.
• Blackberry kötü gidişatı çevirmek için son çare olarak köklerine dönmeyi deniyor.
• Statista internetteki en özgür ve en tutsak ülkeleri sıraladı.

• Facebook ile Bing arasındaki ortaklık sona erdi (Microsoft Facebook’un hissedarlarından biri).
• Araştırmaların peşpeşe ortaya koyduğu ürpertici gerçek: gençler için Facebook artık bir şey ifade etmiyor. Webde çöküşler hep böyle başlar. Esas soru: ajansıyla, reklamıyla dev bir ekonomi döndüren bu platformun yerine ne koyacağız? Şimdilik ibre Instagram’dan yana ama kesin kazananı yine gençler belirleyecek. Azıcık sabır.
• TV izlerken Twitter / Facebook’a laf yetiştirenlerin beyin hücreleri azmış. Araştırmaların yalancısıyım.
• Bir türlü beceremediğim TV izlerken uyuyakalanlar için bayağı enteresan bir cihaz: uyuduğunuzu fark edince seyrettiğiniz programı kaydettiren bilezik: Kipstr!
• Geçen haftaki özette İspanya’da yürürlüğe giren bir kanun yüzünden Google News hizmetinin ülkedeki faaliyetini durdurduğundan bahsetmiştim. İlginç bir şekilde İspanyol medyası hükümeti geri adım atması için zorlamaya başladı.
• Bir görüntüleme uygulaması tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre iPhone kullanıcılarının çoğu en ucuz fiyata sahip 16GB kapasiteli telefona sahipmiş. Ancak kısa sürede dolduğu için sıkıntı yaşıyorlarmış (bilgisayara aktarma diye bir şey var aslında ama mümkün olan her şeyi sürekli cepte taşıma hissi insanlara keyif veriyor anlaşılan. Bu haberi görünce kendi telefonuma baktım, 5GB veri varmış. O bile çok göründü gözüme).
• Apple’ın başı bu aralar iTunes’un Apple ekosistemi dışındaki uygulamaları engelleme çabasından dolayı dertte. Eski bir iTunes mühendisi şirketin bu politikasını itiraf etti. 10 yıldır süren davada kesinlikle önemli bir gelişme bu.
• Çin’deki iPhone 6 fabrikasının gizli kamera görüntüleri insanlık dışı çalışma şartlarını döküp saçınca Apple’ın CEO’su Tim Cook (bir kere daha) “Aaa, öyle mi? İçime dert oldu şimdi” türküsünü söylemeye başladı (Sanki bizim de çok umurumuzdaydı. iPhone 6’larımız gecikmesin de Çinliler geberse de olur. Dünyada onlardan daha bol ne var?).
• Grafikleriyle ilk andan itibaren beni etkileyen Papers Please oyunu yeni bir tartışmayı tetikledi. Tadhg Kelly Apple’ın bazı oyunları sansürlemesini / engellemesini talep ediyor.
• Slate 2014’ün en iyi teknolojik cihazlarını seçmiş.
• ZANO: Otonom hareket yeteneğine sahip bir akıllı insansız hava aracı. Kickstarter’dan yeşerecek bir hoşluk daha. İzleyelim mi?

https://www.youtube.com/watch?v=RYMxnYzPieo

• io9 sitesi Apollo 17 projesinin ve ABD’nin neden Ay’a bir daha ayak basmadığının çok ilginç hikayesini yazmış.
• Business Insider sitesi dünyanın en büyük Vine yıldızlarını derlemiş.
• Kuantum internet diye bir şey geliyor. Bilginiz olsun.
• Casio’nun Exilim serisine ait yeni ex-100pro kamerası üstün özeliklerinin yanısıra 7 adet ek ex-100pro ile senkronize çalışarak bir olayı aynı anda farklı açılardan kaydetmenizi sağlıyor.
• Polis operasyonu tarafından kapatılan ünlü The Pirate Bay sitesinin sahipleri faaliyete devam edip etmeme konusunda kararsız.
• Rusya kendi uzay istasyonunu kurmaya hazırlanıyor. Hedef 2024.
• Apple ve Google arasındaki platform savaşı sadece cep telefonu ve tabletler arasında değil. Yeni cephe: otomobil konsolları.
• Otomobil demişken; düğmelerin sağlamlığını ve direnci nasıl ölçülüyor biliyor musunuz? Basarak. Kaç kere? 50 BİN! Peki kim basıyor? There’s a robot for that!
• PERI: Kablosuz hoparlör işlevi de gören telefon kılıfı. Erken davranan 79 dolara alıyor.
• Polaroid’in yeni kamerası çektiğiniz fotoğrafları hem basıyor hem de doğrudan Instagram’a yüklüyor. Hepsi bir arada diye buna derim.

• Adını anmışken; Instagram’a ‘sağlam güncelleme‘ geldi.
• Instagram demişken; Citibank 19 milyar dolar bedel biçilen uygulamanın değerini son değerlemede 35 milyar dolara çıkardı. Bu adamlar sayı saymayı biliyor mu sahiden? Ya da koydukları kendi paraları olsa bu kadar cömert davranırlar mıydı sizce? Hiç sanmıyorum. Üstünden komisyon aldığın el parasıyla tatlı oluyor belli ki. 10 milyar da benim hatrıma ekleyin. Sene sonu priminizi kırışırız belki.
• Hadi bir gelişme daha sıkıştırayım: Instagram tabanlı ilk konser de bu hafta 2 bin 962 metrelik yüksekliğiyle Almanya’nın zirvesi kabul edilen  Zugspitze dağında verildi. Detayları #EdInstaConcert etiketinden takip etmek mümkün.
• E-ticaret sitesi Amazon teslimat süresini Prime üyeleri için 1 saate indirdi. 2 saate razıysanız ekstra bedeli de yok. Pilot bölge olarak New York / Manhattan seçilmiş. Darısı bizimkilerin başına. Videosu bizim bakkal çırağını hatırlatmıyor mı?

https://www.youtube.com/watch?v=ODLp4ZGQwzk

• Londra’nın 2015 hedeflerinden biri: dünyanın veri merkezi olmak.
• Londra demişken; internet girişimcilerine özel olarak konteynırlardan imal edilen çalışma alanlarına bakmanızı tavsiye ederim. ABD’nin silikonu varsa Britanya’nın da konteynırı var. Hem de ayda sadece 165 paund kirayla!
• HP’nin son ürünü: Zaman Makinesi. İddiası bulut bilişimin ötesindeki teknolojiyi hayatımıza geçirmek. Oldukça ilginç detaylar içeriyor. İzleyelim:

• Twitter lokasyon desteği konusunda Foursquare ile işbirliğine gidiyor.
• Foursquare artık iPad için de var.
• Lokasyon derken güme gitmesin; Google, Cardboard sahiplerine Street View hizmeti üstünden yapay gerçeklikle dünyayı gezme fırsatı sunuyor. Çok hoşuma gitti.
• Yeni çağ mesleklerinden: troll avcılığı!
• Magic Leap 2014’e dair en merak ettiğim ancak tam olarak çözmek için 2015’i beklememiz gereken bir inovasyon. Baş fütürist koltuğunu da Neal Stephenson ile doldurdu. Benim merak daha da kabardı tabi.
• Daha HD içerik bile yeterince yaygınlaşmamışken hayatımıza giren 4K da yetmemiş olacak ki LG olayı 8K’ya taşıdı.
• Adını anmışken; Microsoft yakındaki Denim güncellemesiyle Lumia cihazlara 4K kayıt desteği getirecek.

İnternet Girişimleri

• Veri temelli gelişmelere meraklı olanlar için güzel bir Türkçe kaynak.
• Vefat ilanlarını listeleyen bir site varmış. Elektronik kabir ziyareti sitesini hatırladım görünce.
• Kitle fonlama sitesi Indiegogo, Life adı altında yeni bir hizmet başlattı. Ürünleri değil, kişileri ve onların bireysel çabalarını fonluyorsunuz. Çok ilginç.
• İçerik kürasyonu konusunda ilgimi çeken çözümlerden biri: Story Stream.
• Blogumun en çok okunan yazılarından biri yerli Silikon Vadisi çabalarına ait eleştirim. Bu konuda parmak ısırtan bir başarıya ulaşan İsrail’in bunu nasıl başardığına yönelik güzel bir Quora yazışmasına denk geldim. İbret alınası.
• İnternet girişimcilerinin Google Ventures’ın 2014 özetine bakmasında fayda var.
• 100 milyondan fazla kullanıcıya sahip sosyal ağlar.
• Pek anlatamasam da tekrarlamaktan bıkmayacağım: girişimciliğin en az yarısı okumakla ilgili. Okumak sizi yaşayarak hatayı tekrarlamanın ya da doğruya dolaylı yollardan ulaşmanın yaratacağı zaman ve para kaybından korur. 100 seçkin girişimcinin tecrübelerinin derlendiği Rocketship kitabının sitesine denk gelince tanıtırken hatırlatayım dedim.
• Unutmadan; Sony’nin sızan belgeleri arasında Facebook’tan gelen 3 milyar dolarlık satın alma teklifini reddeden Snapchat’in para kazanma yollarına dair planları da ifşa oldu. Snapchat CEO’su Evan Spiegel resmen küplere bindi.
• Başarılı internet girişimcilerinin ağızından konsantre tavsiyeler, tecrübeler. Özet geçme çağının ‘hapçı’ girişimci adaylarına sevgilerle.

Tasarım / İnovasyon

• Veri görselleştirme meselesi yeni çağın iletişim dillerinden biri. İnfografikler, animasyonlar gibi birçok üslup sayesinde en karmaşık şeyler dahi anlaşılabilir hale geliyor. En hoşuma giden örneklerden biri Good sitesinden geldi. Son 7 yılda normalde aşılamayla engellenebilecek salgın hastalıkların özetini 70 saniyeye sığdırmışlar. İzleyelim.

• Veri görselleştirmenin bir diğer uygulaması da Teknolojist Dave Troy’dan geldi. TEDxMidAtlantic etkinliği kapsamında tanıttığı sosyal harita örneği şehirler ve içinde yaşayanlara yönelik güzel bir şablon olmuş. Eğer bu konu ilginizi çektiyse Hans Rosling ile mutlaka tanışmanız gerekiyor. Türkçe altyazılı TED videoları iyi bir başlangıç olabilir: 1, 2, 3. Yetmedi mi? Alın daha fazlası. Bir tanesini burada izleyelim mi?

• Veri görselleştirmeye yönelik en etkileyici güncel örnekse bu hafta yayına giren WikiGalaxy oldu. İngilizce Wikipedia’da yazılan 4 milyon 668 bin 117 makaleyi derleyip bir uzay evreni oluşturan bir çalışma. Sitesini ziyaret ederek bu inanılmaz tecrübeyi yaşamanızı kesinlikle tavsiye ederim (beta sürümü 100 bin makale üstünden çalışıyor). Bir videosu da var. Onu da izleyelim (internette ne heybetli, görülmedik ve heyecan verici bir şeyi oluşturduğumuzun çok azımız farkındayız. Hepimizin bu evrende anlamlı bir kaç nokta oluşturmak gibi bir derdi olmalı):

• Google’ın sürücüsüz aracını görme fırsatı buldum. Gerçekten etkileyiciydi. Mühendis ekibi paylaştığı son videoyla bu aracın etrafı nasıl gördüğünü ve yorumladığını gösterdi. Tek kelimeyle bir mühendislik senfonisi. İzleyin!

• LEGO’ların kullanımına yönelik rastladığım EN garip şey: yürüme zorluğu çekmeye başlayan kaplumbağaya bir veterinerin geliştirdiği destek sistemi! Haberindeki fotoğraflara baktıysanız buyrun bir de videosunu izleyelim.

• Havacılık devi Boeing kullanılmış uçak parçalarından oluşan bir seriyi web sitesinden satışa sundu! Türk Hava Yolları teknik ekibinden emekli bir annenin çocuğu olarak her biri bana çocukluğumun geçtiği uçak hangarlarını hatırlattı. Koyacak yerim olsa bazılarını cidden alabilirdim!
• Altruis: Cep telefonu çok mu meşgul ediyor? O zaman sadece sizin için önemli bildirimleri titreyerek haber veren özel kolyeye buyrun (600 dolar).
• En akıllı kol saatinin Apple Watch olduğunu sanıyorsanız bir daha düşünün. BMW’nin yeni araçlarını kol saati ile park edebileceğiz.
• Moleskine ne yapıp edip bir şekilde haftanın özetlerine girmeyi başarıyor. Bu seferki ürünümüz iPhone6 kılıfı.

• RFID okuyucularla kredi kartı ve uyumlu cihazlardan bilgi çalmaya ‘dijital yankesicilik’ deniyor. Bunu engellemek için özel bir pantolon üretmişler.
• En keyif aldığım tasarım paylaşım sitelerinden biri Socialdoe. Birisi Apple iPhone arayüzünü yeni nesil işletim sistemlerinin standardına dönüşen flat tasarıma uyarlamış. Hoşuma gitti.
• AIGA: Tasarım hastalarına kızıştırıcı, taze bir blog.

Kültür-Sanat

• Al sana mis gibi tartışma: dijital çağda yayınevine ne gerek var?
• Olayı anmışken en enteresan eyleme de değinelim. Kuzey Koreli hackerlar Sony’den çaldıkları hassas bilgileri internete sızdırmayı kesmek için şirketin kendilerini -malum sebeplerle- inciten diktatörlük konulu komedi filminin gösteriminin engellenmesini şart koştu. Sony de kabul ederek filmi piyasaya sürmeme kararı aldı! ABD Başkanı Barack Obama bu kararı bir hata (boyun eğme) olarak değerlendirerek yarım ağız kınadı (al sana harika bir Black Mirror senaryosu daha).
• Black Mirror demişken; 3. sezonunu hasretle beklediğim dizinin özel bölümü White Christmas ilaç gibi geldi. Kaçırmayın.
• Yukarıda değindiğim Sony’nin hackerlar yüzünden göstermeme kararı aldığı The Interview filminin IMDB sayfası enteresan bir protesto eylemine sahne oldu. Ben yazıyı yazarken 16 bine yakın kişiden 10 puan alarak enteresan bir rekorla tarihe geçmişti.

• 2014’ün en kötü filmlerini öğrenmek ister misiniz?
• Daha önce birkaç bahaneyle değindiğim gibi müzik dünyasında satışı artan tek medya türü plak. The Vinyl Factory 2014’te plak formatında çıkan en iyi 100 albümü listelemiş. Çok tahrik edici!
• Dijital İçerik Üreticisi Tony Zhou dizi ve filmlerdeki SMS ve internet kullanımına yönelik ÇOK ilginç bir derleme yapmış. Harika bir özet (ayrıca bu kısa filmde değinilen dizi ve filmleri de şiddetle tavsiye ederim).

• Çoğunuz için televizyon neyse benim için de radyo o. Ne dinlediğime bir başka fırsatta bakarız. Türkiye kökenliler dışında en sık dinlediğim 2 kanal BBC ve NPR. Benim gibi NPR tutkunlarının mutlaka aşina olduğunu düşündüğüm This American Life programının yapımcıları Serial diye bir podcast yapıyor. Sadece internette yayınlanan 1 saatlik sesli dizi diyelim. 1999 yılında (Facebook, Twitter, Instagram, Swarm yokken) yaşanan bir dizi gizemli olayı işleyen birer saatlik bir şey. Ne olduğunu tam olarak tanımlayamıyorum. Yayını dinlerken bir yandan da sitesindeki kurgu belgeleri, delilleri inceleyip parçaları kafanızda birleştirmeye çalışıyorsunuz. Çok az radyo programından bu kadar keyif aldığımı söyleyebilirim. Keşke birileri de Türkçe böyle bir şeyler yapsa. Keşke!
• Animasyonlu GIF, dijital çağın yeni sanat akımlarından. Mert Keskin New York’taki First Look başlıklı GIF sergisinde eseriyle yer alan ilk Türk olarak tarihe geçti. Tebrikler.

Bu haftayı Youtube’un derlediği yılın en popüler videolarından oluşan bir kolajla bitiriyoruz.

[box type=”info”]Bu derleme hoşunuza gittiyse ilgilenebilecek dostlarınızı yazının sonundaki paylaşım düğmeleri aracılığıyla haberdar edebilirsiniz. Yine aşağıda yer alan ‘Yeni yazılardan ilk sen haberdar ol’ bölümünde e-posta adresinizle kayıt olursanız blogumdaki yeni yazılardan öncelikli haberdar olabilirsiniz.

Fikirlerinizi ve gözümden kaçan detayları yorum bölümünde beklerim.[/box]

Hepinize iyi Pazarlar!