Geçen hafta Sosyal Medya’da epey leziz konulara değindik. Büyük bir kısmını burada özetledim. Lisan ve zihin ilişkisinden dem vururken Bülent Somay ilginç bir ayrıntı hatırlattı; oradan yürüyerek bir şeylerden bahsedeceğim.
Twitter’ın 140 karakter sınırının bizi giderek daha kısa cümlelere alıştırdığı bu dönemin en popüler konusu. Dilin imkanları, zenginliği; insan zihninin kapasitesi ve olanaklarını düşününce bu kısıtlama benim için bir alışkanlık değil; düpedüz hak mahrumiyeti. Zaten zamana karşı duruşunda her geçen gün eriyen Türkçe bu yeni dalgayla giderek daha da sığlaşıyor.
Kafanızda bir resim oluşturması açısından; bugün İngilizce’de 1 milyondan fazla kelime var. Güncel dile ait olan kısım 250 binin üstünde. Bu hacmin gerekçelerinin başında teknolojik, politik ve ekonomik güç geliyor. İcatlar, yeni kavramlar, bilimsel terimler İngilizce konuşan kültürde yeşeriyor (1 milyonuncu kelime Web2.0 olmuş örneğin). 2005’te yayımlanan Güncel Türkçe Sözlük ise 104 bin kelime içeriyor.
Bu rakamlar sizi yanıltmasın. Sözlükteki kelime sayısıyla güncel yaşam dili arasında herhangi bir paralellik yok. Örneğin İngiliz dili cambazı ünlü edebiyatçı William Shakespeare 60 bin kelimeye hakimdi (ki aslında Shakespeare diye birinin var olmadığına; dönemin ünlü yazarlarının kollektif bir hayal kahramanı olduğuna dair yıllardır süregelen ciddi bir tartışma da var).
Dün gece Sosyal Medya‘da konuklarım Bülent Somay, Başak Temel ve Levent Pekcan‘dı. Konumuz ise sanallık ve gerçeklik kavramıydı. Çok duyduğumuz, ne olduğuna dair çok fikrimiz olduğunu sandığımız bu kavramlara teknik ve felsefi yönleriyle baktık. Bence 116 bölümü geride bırakan Sosyal Medya program tarihinin en dolu, en ilginç fikirlere sahne olan bölümlerinden biriydi.
Twitter’da değil ama Facebook ve sözlüklerdeki yansımalarına bakarsak -en azından bizim yorum yapmaya eğilimli izleyici kitlemiz- pek yüz vermedi bu konulara. Olsun. Bu konunun televizyonda konuşulmuş olmasından bile fazlasıyla memnunum. İzleyici koltuğunda tespit yapmak kolay ama televizyon dediğimiz mekanizmada gelenekseliğin biraz ötesinde sohbet etmek bile artık ‘sıradışı’ ne yazık ki.
Sosyal Medya programı hakkında ayrıca bir yazı düşünüyorum ama bahsi açmışken esas meseleye girmeden bir geniş parantez daha açayım.
Sosyal Medya bir sohbet programı. Ürün incelemesi, web site tanıtımı, girişimci destekleme veya bunlar gibi hiçbir misyonu yok. Derdimizin özü medya dünyasının ‘en köklü ve yaygın tek yönlü mecrası’ televizyonda sosyal medya araçları kullanarak olabildiğince izleyicileriyle etkileşim kurabilen bir sohbet programı yapmak.
Kimi zaman konuları sosyal medyaya dair esnettiğimiz oluyor elbette ama asıl amaç sosyal medya muhabbeti yapmak değil. Yine de şu ana kadar sosyal medyaya dair pek üstünde durulmayan pek çok site, hizmet ve felsefik / sosyolojik / antropolojik yansımalara da ziyadesiyle baktık.
Bu böbürlenme kısmını başka bir yazıda yapacağım; burada kesiyorum.
Dün geceki programda konuştuğumuz konuların ana başlıklarını bir de burada ele alalım istedim. Amacım biraz da sizi de biraz düşünmeye davet edip, fikirlerinizi öğrenmek. Başlayalım:
Sanal kavramı özünde ‘sanmak’ eyleminden besleniyor. Yani aslında var olan (belki de olmayan) ancak bizim varmışçasına; yani gerçek kabul ettiğimiz, hissettiğimiz, sandığımız şeyleri anlatıyor. Yani çoğunun kafasında canlanan ‘siber‘ (cyber) kavramından farklı.
Buradan yola çıkarsak sanallığın içinde steril bir algıyı varsayıyoruz. Daha da ötesi her ayrıntısıyla etrafımızı kuşatan unvan, itibar, şan, şöhret, kariyer, cinsiyet, milliyet, aidiyet, taraftarlık gibi pek çok fiziki duvarın göğüs gerebileceği apayrı bir evren ve bileşenlerden söz ediyoruz.
Program boyu sorguladığımız da tam buydu işte: sanal dediğimiz şey gerçekten sanal mı, gerçek mi? Örneklerle somutlaştıralım:
