Fen derslerimizde ‘laboratuvar koşulları altında‘ denen bir kavram vardı. Farklı yer ve zamanlarda eşdeğer bir ortam yaratabilmek, eşit şartlar altında araştırma / karşılaştırma yapabilmek için uydurulmuş beşeri bir değer.
Hayatımızın her yanını saran buna benzer standartları ilahi bir düzen gibi belliyoruz. Oysa çoğunun geçmişi epey taze; hikayeleri ise istisnasız ilginç (Mesela Fransız Devrimi’nin ilk icraatlarından biri raydan çıkmış ağırlık ve uzunluk birimlerini bugün ‘metrik sistem‘ dediğimiz tek bir yapı altında birleştirmek olmuştu. Karmaşa ‘zaman’ konusunda hala sürüyor. Örneğin siz bu yazıyı 2016’da yazdım sanıyorsunuz ama durum pek öyle değil).
İnsan icadı bu laboratuvar şartları ve türevleri şöyle ya da böyle kulun her işinde imdada yetişse de kendisinde işe yaramıyor. Aynı şehirde, aynı mahallede, hatta aynı ailede yetişmiş; aynı dönemlerde yaşamış, aynı imkanlara sahip olmuş insanlar ne kadar istense de (o meşhur filmdeki eşsiz kar tanesi gibi) asla birbirine benzemiyor.
Herkesin başarısızlıklar için bahanesi bol fakat başarılarına ortak çıkaranı görmek zor.
Kendimi başarılı falan bulduğumdan değil ama hiçbir hayırlı şeye vesile olmamış insan ve ortamların göbeğinden sıyrılıp bugünlere nasıl geldiğimi giderek artan bir sıklıkla düşünüyorum (bugün çevremdeki insanlar geldiğim ortamları bilseler bana daha mesafeli olurlardı eminim).