‘Tartışma’ kelimesinin zihinde tetiklediği olumsuz bir anlam var. Çekişmeyi, didişmeyi çağrıştırıyor. Oysa kökünde gayet masum bir arayışı temsil ediyor. Tartışmanın kökü karşılıklı tartmak. Amaç fikirleri, görüşleri, lafları, kelamları teraziye koyup tartmak; hangisinin ağır bastığını bulmak.
Pek çok örnekte gördüğümüzün aksine bağırma, karşı tarafı susturma, şiddet uygulama, tehdit ya da rezil etme tartışmada üstünlük adına bir fayda sunmuyor. Bize unutturulmuş olabilir ama susmanın ne büyük bir erdem olduğunu koskoca bir ülkenin dev bir imparatorluğun sömürgesinden kurtuluş öyküsünde gördük.
Mevlana’nın bir sözü de sessizlik adına dikkate değer: “Sessizlik Allah’ın dilidir. Diğer bütün diller yetersiz tercümelerdir“. Ama başka bir fırsatta şu cümleyi de ekler belleğimize: “İnsan düşünceden ibarettir, gerisi sadece et ve kemiktir“.
Susabilmek nadiren gücümüzün yettiği büyük bir erdem. Ama konuşmak, fikir tartmak da bir o kadar insani. Bizi et ve kemikten ayıran fikirlerimizi dile getiremediğimiz ortamların bize hediyesi baskı ve zulümdür. Fikirlerimizden dolayı linç edildiğimiz, dışlandığımız, susturulmaya, hatta (hiç yabancı olmadığımız bir sonuç olarak) öldürüldüğümüz bir ortamın ‘insani’ olduğundan söz etmek mümkün değil.