Türkiye’den bir Muhammed Ali çıkar mıydı?

2016’da toprağa verdiğimiz Muhammed Ali benzersiz bir sporcu, ödüle doymayan bir boksör ve ‘dava adamıydı’. Ama o son vasfını yeterince kurcalamadık gibi.

Cassius Marcellus Clay (Jr.) adıyla olmasa da Muhammad Ali (ya da bizdeki karşılığıyla Muhammed Ali) hepinizin hafızasında bir şekilde yer etmiştir.

Tarihinin bu en sıradışı boksörü, bu sporun o döneme dek kökleşmiş bütün geleneklerini altüst etmişti. Ayaklarını yere sağlam basmak yerine ringde bir step dansçısı gibi sekiyor, yüz ve bedenini korumak için gardını sağlam tutmak yerine kollarını iki yana indirerek rakiplerini tahrik ediyordu. Avını tuzağına çeken bir avcı gibi.

12 yaşında başladığı kariyerinde daha 18 yaşında altın madalyaya kavuşmuştu. Kazanılacak ne kadar madalya ve unvan varsa kazanmış, kırılacak ne kadar rekor varsa kırmıştı.

Karşılaşmalarının öncesindeki basın toplantıları ve verdiği röportajlar da hayli sıradışıydı. Kışkırtıcı söylemler, yenilgiye asla pay bırakmayan iddialı çıkışlar basının ve taraftarlarının ilgisini çekiyor, rakipleriniyse zihnen hırpalıyordu.

Sonra bir şeyler oldu.

Ülkesi ABD’de (günümüz dahil) tarihin hiçbir döneminde gün yüzü görmemiş zencilerin kurulu düzene başkaldırısı olarak şekillenen İslami hareketin en popüler (ve bizdekine pek benzemeyen) akımlarından Nation of Islam (Islam Ulusu) ile tanıştı. Kısa sürede hareketin pırıltılı ve entelektüel öncülerinden etkilenerek müslüman olduğunu ilan etti (İlginç bir detay olarak; aslında ilk etapta Nation of Islam onu kabul etmemiş fakat davalarına faydalı olacağını fark ederek sonradan çark etmişti). Hemen ardından da ismini Muhammed Ali olarak değiştirdi (Muhammed ve Ali adlarının birlikteliğini başka bir zaman ayrıca konuşalım).

Tarih 1 Ekim 1976. Muhammed Ali İstanbul ziyaretinde ‘Mücahit’ (Necmettin) Erbakan’ın kollarında.

Hristiyan aleminin en dindar ülkesi ABD’nin en popüler isimlerinden birinin müslüman olması ortalığı fena karıştırmıştı. Karşılaşmaların bazılarının iptali dahi gündeme geldi. Bir kısmı oldu da (Muhammed Ali o dönemde yüz milyonlarca Dolar kazanan bir para makinasıydı).

Aynı dönemlerde ülkesinin Vietnam’a ‘demokrasi götürme’ çabasına yardımcı olmak üzere orduya çağırıldı. Reddetti. Gerekçesini “savaşmak Kuran öğretisine aykırıdır.” şeklinde özetledi.

Bu, bardağı taşıran son damla oldu.

Tutuklandı (ordunun çağrısını reddetmenin karşılığı 10 bin Dolar para ve 5 yıl hapis cezasıydı). New York Boks Federasyonu lisansını iptal etti. Bütün unvanları elinden alındı. Diğer eyalatlerdeki federasyonlar da aynı kararı alınca 3 yıl boks yapma ihtimali kalmadı. 21 dakikada görülen bir dava duruşmasıyla suçlu bulundu.

Ne var ki Ali’nin bu vicdani reddi kitlelere ilham kaynağı olmuşu. İnsan hakları örgütleri de konuyu sahiplenince bu tavır dalga dalga yayıldı.

Devamında olaylar kimsenin beklemediği bir şekilde gelişti.

Halkın savaşa olan inancı giderek azalıyordu. Giderek daha fazla sayıda insan savaşın haksız gerekçekerle yürütüldüğünü ve ülkenin çıkarlarıyla bir ilgisi olmadığını savunuyordu. Uçaklarla getirilen bayrağa sarılı tabutlar da bu görüşleri iyice perçinliyordu.

Ringlerden uzaklaştırılan Muhammed Ali ise bu esnada üniversite üniversite dolaşarak ABD’nin bu savaşını protesto eden ateşli konuşmalar yapıyordu. Benzer çabayı TV ekranlarında da sürdürüyordu.

Zamanın ruhu değişince Ali’nin davası düştü. Mücadelesi için birçok ödül aldı. Yüz milyonlarca Dolarlık servetini boksun gelişmesine, hayır işlerine ve (muhtemelen kariyeri boyunca kafasına aldığı darbelerin de etkisiyle pençesine düştüğü) Parkinson hastalığının tedavisi için yürütülen çalışmalara adadı. Hareket imkanını yok eden bu rahatsızlık yüzünden her geçen gün biraz daha az görünür oldu (Bu arada önce Sünni mezhebine, sonradan da sufiliğe geçtiğini duyurdu).

2013’te iyice bozulan sağlığının zincirleme hasarları sonucu 2016 yılında 74 yaşında hayata gözlerini yumdu. Cenazesine birçok dünya lideri dahi katıldı. Türkiye dahil.

Buraya kadarki hikaye kesitleriyle de olsa hepimizin malumu. Ama bu sefer gelin Muhammed Ali’ye bu özet hayat hikayesi ışığında onu bağrına basan Türkiye’den başka bir gözle bakalım. Kalbinde Muhammed Ali sevgisine sahip herkes için günümüz metaforlarıyla bir retrospektif; hatta anakronizm yapalım:

  • Örneğin Türkiye’nin alanındaki en başarılı bir sporcusu -hatta biraz daha daraltalım- ‘en iyi futbolcusu’ Türkiye’de askere gitmeyi reddetse ve bunu bir kampanyaya dönüştürse ne olurdu?
  • Bu sporcu yetmez gibi Türkiye’nin sınırdışı operasyonlarına / muharebelerine karşı çıkıp barışı savunsaydı?
  • Bütün bu sırada Türkiye’nin ezilen bir halkı ya da sınıfı kendine ‘Falanca Ulusu’ diye bir örgüt kurup eylem, propaganda ve yayın yapsaydı? Üstelik bunu ülkenin çoğunluğunun kabul ettiği İslam dinini reddederek yürütseydi?
  • Ve bizim yıldız futbolcumuz bu yolda müslümanlığı bırakıp diğer dine geçse ve onun bayraktarlığını yapsaydı? (‘Son din İslam’ kozuna sığınmayın. Zira ne yazık ki o argümanın İslam alemi dışında karşılığı yok malum. Konunun kilit noktası bir ülkenin hakim ve tutkuyla bağlı olduğu bir dine / inanışa yönelik reddiye.)
  • Devlet kanunlar gereği aleyhinde dava açtığında onu (aynen Muhammed Ali gibi) tutuksuz yargılasaydı?
  • Bunlar olurken futbolcumuz (güvenliğini polisin sağladığı) hıncahınç dolu üniversite salonlarında devlet ve hükümet aleyhinde ateşli konuşmalar yapsaydı?
  • Medyanın büyük bir bölümü ona bu çabasında destek verse; TV kanalları konuk alıp konuştursa, hatta bu yayınlar dernek ve yarışmalardan ödüller alsaydı?
George Lois’in tarihe geçen Esquire kapağı. Ali burada ilk Hristiyanlardan (Aziz) Sebastian’ın Romalılar tarafından bağlanıp oklarla şehit edilmesini canlandırıyor.
  • Türkiye’deki insan hakları örgütleri bu sporcumuzu sahiplenip çabasına katkıda bulunsaydı? Hatta konuyu uluslararası zemine taşısaydı?
  • Sonrasında bu futbolcumuz ülke ülke dolaşıp Türkiye’nin ve İslam’ın eleştirisini yapsa, orada o ülkelerin siyasi liderleri tarafından coşku ve destekle karşılaşsaydı?

Listeyi uzatmak mümkün. Bu soruları ‘olsaydı’ yerine ‘olabilir miydi?’ ekiyle tekrar okuyarak daha da dehşete kapılabilirsiniz.

Gönüllerimizde taht kuran Muhammed Ali ‘müslümanlığı seçmiş yaman bir boksör’ müydü yoksa vicdanına sığdıramadığı bir duruma (Calut‘a) karşı çıkan Davud (*) muydu?

Muhammed Ali inancını ve mücadelesini Türkiye’de; onu rahmetle anan, kalbinde ayrı bir yere koyan insanların arasında yürütebilir miydi?

Demokrasi, düşünce ve ifade özgürlüğü gibi kavramlar işte bu yüzden anlamlı ve korunmaya değer. Yoksa güçlü ve hakim olanın sesi, fikri, niyeti (ve yancısı) tarihin her döneminde, her yerinde kendine kolaylıkla yaşam alanı bulmuştur.

Kahramanlar ve mücadeleler uzaktan bakınca nasıl da güzel, görkemli ve hijyenik geliyor, değil mi? Biz gazetecilere “simit sat, onurlu yaşa!” diye haykırıp kendi işyerinde müdürünün haksızlıklarına kaşını bile oynat(a)mayan nicelerindeki gibi.

Huzur içinde yat Muhammed Ali.


(*): Konuyu dağıtmasın diye yazıda değinmedim fakat Calut (Golyat) ile Davud’un öyküsüne umulmadık -hatta aydınlanma yaratan- bir bakış içeren Malcolm Gladwell’in Davut ve Golyat kitabını şiddetle tavsiye ederim.

Yorumlar

16 yanıt

  1. emreoner avatarı

    Muhammad Ali ile George Foreman arasında yapılan 1974 dünya ağırsiklet boks şampiyonluğu maçı sonrasında johnny wakelin tarafından yapılmış şarkı;

    https://www.youtube.com/watch?v=fiftWLA1wTI&feature=youtu.be

  2. Mehmet avatarı
    Mehmet

    Merhaba Serdar Bey,

    “Hristiyan aleminin en dindar ülkesi ABD…” sozunu hangi kaynaga dayanarak soylediginizi ogrenebilir miyim?

    Tesekkurler

    1. mserdark avatarı
      mserdark

      Konuyla ilgili araştırmalara dayanarak. Örneğin: https://abcnews.go.com/US/story?id=90356&page=1 ve http://news.gallup.com/poll/159548/identify-christian.aspx (Google aramalarıyla çok daha detaylı araştırmalara ulaşabilirsiniz).

  3. Abdulmelik Genç avatarı
    Abdulmelik Genç

    Abi bunları Türkiye’de yapsa idi damga yerdi çok açık 🙂 Bu arada harika bir paylaşım teşekkür ederiz

  4. fatihk avatarı
    fatihk

    Yazınınızı okuduktan sonra,yaptığınız anakronizm/retrospektif te sorduğunuz soruların hepsine turkiye genelinin vereceği cevapları verdim. O yıllarda beyaz bir amerikalı da olsaydım yine ayni cevapları verecektim. Az çok mürekkep yalamış ,iyi bir insan iyi bir müslüman olmaya çalışan biriyim, ama bu cevaplarimdan dolayı kendime çok kızıyor ve üzülüyorum/utanıyorum.Sonra ülkemi düşünüyorum, ben böyle isem…
    Yok yok hic bir şey düzelmez,değişmez buralarda, bize Davut değil belki bir kac tane Nuh gerekli..

  5. M.Furkan avatarı
    M.Furkan

    Çok uzun süre oldu sizi takip edelim. Öyle kuru kuru da değil. Ciddi ciddi takip edenlerdenim. Sizden öğrendiklerim üzerine belki günlerce konuşabilirim ki gittiğim ortamlarda da konuşuyorum. Ama kendime “öğrendiğin en önemli şey nedir?” dediğimde sanırım cevabım sık sık “malayani” olana ehemmiyet vermemek oluyor. İlkeli ve evrensel haklar çerçevesinde bakınca kendimizi birden “dev oyuncu kadrolu bir tiyatro”nun ortasında buluyoruz.

    Gösterdiğiniz gayret neticesinde ödediğiniz bedelle farkında olduğunuz, sonuçları itibariyle farkında olmadığınız* bir kitle/nesil yetiştiriyorsunuz. Heyecanınız hiç bitmesin. Tüm kalbimle teşekkür ediyorum…

    Bayramınız kutlu olsun.

    *yoğunsunuz ve bir çok insan teşekkür etmekten yorgun (!) olduğundan farkında olmayabilirsiniz.

    Not: makyaj için bir düzeltme önerisi……. olmuşu >>> olmuştu

  6. Can avatarı
    Can

    🤔Bizde aninda vatan haini olurdu. 😞 🙃Tesekk Bu arada parasiz zamaninda George Foreman ona maddi destek ciktigi da vardi , diye hatirliyorum .

  7. Bora avatarı
    Bora

    Türkiye’de sizin yazi bile hayli cüretkar olmuş😀

  8. […] Bütün bu itiş-kakış, gürültü-patırtı ve kayıkçı kavgasında seslerini duyuramıyor, ateşlerini harlayamıyorlar. Ve hepsi samimi olarak liderine sadık kalanın değil, beklenen göreve layık olanın mührü […]

  9. memin avatarı
    memin

    “Bu sporcu yetmez gibi Türkiye’nin sınırdışı operasyonlarına / muharebelerine karşı çıkıp barışı savunsaydı?”
    Amerika’nın bilmem kaç bin km ötedeki emperyalist Vietnam işgali ile Türkiye’nin kendi sınırlarını koruma çabası içinde yaptığı sınırdışı operasyonları karşılaştırmanızı esefle karşılıyorum. Hem de “barışı savunsaydı” ifadesi ile yapıyorsunuz bunu. Size göre Türkiye orada savaş çıkaran bir unsur ama ortam barışı savunacak iyi insanlara fırsat vermiyor, öyle mi amirim?

  10. Ramazan Y avatarı
    Ramazan Y

    bende onu düşünüyordum Abd’nin ortadoğuya-vietnama vs yaptıklarıyla Türkiye’nin operasyonlarını nasıl karşılaştırabildi diye 🙂 birde demiş ki Serdar Bey m.ali gibi bir sporcu da onun yaptıkları gibi yapsa diye madem Türkiye ile ilgili üni lerde salonlarda konferans yapıyor peki ya ABD – İsrail’in yaptıklarına ses çıkarıyormu terör örgütlerine karşı birşeyler diyormu yoksa sadece TR karşıtlığı için mi mücadele. Ve son olarak Afrin operasyonuna o kadar ünlü karşı çıktı olmayan bişey değil yani israilin filistine yaptıgına bişey demezler veya abdnin orta doğuya barış getirmesine akıllarınca TR yanlış yapıyor hey Allahım hey.

  11. Uğur avatarı

    ABD’nin askerî-siyasî eylemleri (saldırganlığı) ile Türkiye’nin mecbur kaldıktan sonra büyük ihtiyatla yaptığı askerî operasyonları denk tutarak en baştan mantık hatası yapmışsınız. O yüzden argümanınız geçerli değil.

  12. Ömer UĞur avatarı
    Ömer UĞur

    büyük resmi neden görmemek istiyorsunuz anlayabilmiş değilim. Adamın bahsettiği şey bu ülkede böyle bir şeyin olup olamayacağı. Yani böyle fikirlere saygı duyulan bir ortamın olup olmadığı. Affedersiniz ama lütfen kaba etiniz ile okumayın şu yazıyı.

  13. KUŞATMA avatarı

    Abi burası harika bir siteymiş YouTube ta bir videoda tesadüfen keşif ettim ayrıca Muhammed Ali nin hayranıyım çok seviyorum 17 yaşında olmama rağmen tüm macliarinizledim YouTube ta var hepsi

  14. Furkan avatarı
    Furkan

    Serdar Bey, yazınızda her konuya güzelce değinmişsiniz ancak Muhammed Ali’nin tüm bu yaşadıklarının en temel sebebinin cildinin rengi olduğunu epey gözden kaçırmışsınız.
    Kendisi bile tüm başarıları beyazlar gibi toplum içinde saygı görmek için yaptığını söylüyordu, ancak tüm zamanların en iyisi olduktan sonra bile ”Hristiyan aleminin en dindar ülkesi ” olan ABD’de rengi yüzünden ayrımcılığa uğradı.
    ”Türkiye’den Muhammed Ali çıkması mümkün müydü?” kısmına gelecek olursak, İslam’ın ve Türkiye’deki Müslümanların genel itibariyle siyah/beyaz ayrımı yapmadığı konusunda hepimiz hemfikirizdir her halde. Bu yüzden Türkiye’den bir Muhammed Ali çıkmazdı belki evet, çünkü Türkiye’de rengi yüzünden ayrımcılığa uğramazdı ve bu onun için bir hırs veya motivasyon kaynağı olmazdı. İşin ”son din” kısmına bile değinip İslamda ve -Müslümanların toplum içindeki yaşantısında- siyahileri kendilerinden düşük görmesi, ayrıştırması gibi bir durumun söz konusu olmadığını ve Muhammed Ali’nin esas derdinin ve davasının ne olduğunu iyice detaylandırmanız gerekirdi diye düşünüp bu şekilde eklemek istedim. Yine de benim de yanlış veya eksiğim varsa eklerseniz ve düzeltirseniz çok memnun olurum,
    Sevgiler, saygılar.

  15. […] bizim gibi örselenmiş, parçalara ayrılmış, dolayısıyla kutuplaşmış, sivri uçları rendelenmiş, başarılarıyla övünmesi engellenmiş, gülmeyi-eğlenmeyi dahi binbir şarta bağlamış, […]

Görüşlerinizi paylaşın: