Öğrenimde yeni bir seçenek: Khan Academy

Dokunduğu her şeyi dönüştüren internetin eğitimi ihmal etmesi düşünülebilir miydi? Üstelik bu çabaya dair en iyi örneklerinden biri artık Türkçe!

Eğitim meselesi bu blogda ve gazetede -uzmanı olmadığım halde- sıkça değindiğim konulardan biri. Hayatımın önemli bir bölümü eğitim kurumlarında öğrenci olarak geçti. Bir süre sonra okullarda davetli olarak uzmanlık alanlarımda eğitmenlik yapmaya başladım. 2 senedir Next Akademi kapsamında İstanbul Bilgi Üniversitesi’ndeki yüksek lisans dersleri sayesinde de eğitim dünyasına yönelik düzenli tespitler yapma fırsatı buldum.

Eğitime dair sorunların en büyüğü eğitimin sebebinin unutulmuş ya da çarpıtılmış olması. Benim de birkaç yılımı öğrenci olarak geçirdiğim ve şu an eğitim verdiğim İstanbul Bilgi Üniversitesi‘nin mottosunu oluşturan bir Latin alıntısı var:

Non scholae sed vitae discimus (Okul için değil, yaşam için öğrenmeliyiz).

urfa-sinif
Eğitim için çocuklarımızı kalabalık sınıflara doldurmaktan başka seçeneklerimiz de var.

Hayatımızın en güzel yıllarını verdiğimiz okullara daha yüksek not almak, ailemizi – öğretmenimizi tatmin etmek ya da iyi bir işe sahip olabilmek için gittiğimizi sanıyoruz. Çarpık sistemin zihnimizde bıraktığı tortu bu çünkü. Oysa okul için neden üniforma giymek zorunda olduğumuzdan neden belirli bir saatte, (zihni seviye ve kapasitelerine bakmazsızın) belirli bir yaş grubuyla, belirli bir binaya gitmek zorunda kaldığımıza kadar her şeyi cesurca sorgulayabilmeliyiz.

Ama yapmıyoruz. Yaptırmıyorlar.

Çünkü bu servisinden kantinine, özel dersinden dershanesine, bakanlığından müteahhitine kadar boyutlarını tahmin etmekte bile zorlanacağınız dev bir sektör. Ve her birinin eğitim-öğretim derken anladığı, odaklandığı, umursadığı şey farklı. Garip ama böyle. Mevcut düzen herkesin bir şekilde işine geliyor.

Fakat dokunduğu pek çok şeyi kökünden değiştiren internet bu alanda da (bizim bir şeyleri değiştirmemizi beklemeden) kendine has birçok cesur deney ve hizmeti hayatımıza sokuyor. Bunlardan biri de Khan Academy. Öyküsünü eski bir yazımın ilgili parçasından alıntılıyorum.

Bangladeş’ten ABD’ye göçmüş bir ailede 1976 yılında dünyaya gelen Salman Khan, ülkenin en iyi üniversitelerinde eğitimini tamamlayarak iş hayatına atılır. Görevi büyük bir finans kurumunda kapitalizmin en büyük icatlarından biri olan hedge fonlarını yönetmektir. Alanındaki en iyi isimlerden biridir.
2004’te üniversitede eğitimini aldığı matematik konusunda yardıma ihtiyaç duyan kuzeni Nadia’ya Yahoo’nun web üstünden ekran paylaşımını mümkün kılan Doodle hizmetiyle uzaktan ders vermeye başlar. Kuzeninin bu eğitimle ulaştığı başarıdan ilhamla 2006’da aynı kursları YouTube’a yükleyerek herkese açmaya karar verir.
Bir anda 20 binden fazla kişi bu videolar sayesinde matematik ile yeniden tanışır. Khan Academy’nin temeli de böyle atılır. Salman Khan 2009’da fon yönetimini bırakarak tamamen akademisine odaklanır.
Sadece internet üstünden, herkese açık ve ücretsiz eğitim veren Khan Academy bugün cebirden sanat tarihine, bilgisayar dillerinden fiziğe hemen her alanda gönüllü eğitmenlerin oluşturduğu 3 binden fazla videoyla 135 milyon dersi dünyanın dört bir yanındaki öğrencilere ulaştırmayı başardı. Microsoft’un kurucusu Bill Gates, Google’ın kurucuları Larry Page ve Sergey Brin başta olmak üzere birçok destekçisiyle her geçen gün büyüyor ve eğitim devriminin tarihini yazıyor.

TED konferansındaki konuşmasında bu süreci Salman Khan oldukça eğlenceli bir dille anlatıyor.

Khan Academy hiçbir kar amacı gütmeden her yerde, herkese dünya standartlarında ücretsiz eğitim sunmak için çıktığı yolda bugün bir vakıf olarak hizmetini sürdürüyor. Vakıf merkezinde görevli Jessica Juen tarafından paylaşılan bilgilere göre Khan Academy şu an 200 ülkede 200 binden fazla öğretmen tarafından derslerde kullanılıyor. Ayda 10 milyondan fazla öğrenci sitedeki video ve etkileşimli sayfalardan eğitim alıyor. Sitedeki 100 binden fazla problem şu ana kadar 1 milyar 200 milyon defa çözülmüş (çalışılmış).

Dil engelini aşmak

Türkiye’de yabancı dil bilme oranı yüzde 4’ün altında (yani sosyal medyada herkesin ülkenin iç -kısır- tartışmalarına kapılıp gitmesi boşuna değil. Dünyayın geri kalan kısmını takip edebilme şansına çok az kişi sahip). Bu ayrıntı doğal olarak Khan Academy ve benzeri birçok internet tabanlı eğitim platformu için de en büyük engellerden biri(ydi). Ne mutlu ki Khan Academy artık (büyük ölçüde) Türkçe.

Türkiye’nin üstün zekalı çocuklarına yönelik ilk okulu TEVİTÖL ve Kocaeli Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi‘ni kurarak eğitim alanında hizmet veren STFA Grubu büyük bir özveriyle, gönüllü olarak Khan Academy’nin Türkçe çevirisini üstlenmiş. Bu çalışmayı yine STFA’nın bir girişimi olan Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı üstünden yürütüyor. Dolayısıyla dünyanın en çok kullanılan bu eğitim platformu artık Khan Academy Türkiye sitesi üstünden tamamen Türkçe olarak takip edilebiliyor.

Salı günü katıldığım Khan Acadmy Türkiye lansman toplantısında STFA CEO’su Mehmet Ali Neyzi Türkçeleştirme sürecindeki sessiz geçen dönemde dahi siteyi keşfedenlerin 500 bin dersi Türkçe takip ettiğini paylaştı.

‘Çeviri’ kelimesinin ardındakiler

Lafı geçmişken video tabanlı ders çevirisinin ne kadar zorlu bir süreç olduğunu da bilmekte fayda var. Projenin yöneticisi Alp Köksal’dan öğrendiğim kadarıyla her ders önce İngilizce metinlere aktarılıp o derslerle ilgili uzman bir kadro tarafından çevriliyor, ardından Türkçe olarak seslendirilerek mevcut videoya senkronize ediliyor. Gönüllü bir girişim olarak şaşırtıcı bir emek ve azim.

Bu kadar bahsetmişken bir ders örneğine de bakalım. Matematikten ‘Matrise Giriş’ nasıl olur dersiniz? Dört buçuk dakikada neler öğrenilebilir görelim (tam ekran yapmak faydalı olabilir).

https://www.youtube.com/watch?v=-ZnGv3ha0yw

İlginizi çektiyse daha bir ömür yetecek kadar var!

İnternet tabanlı öğrenimin en güzel tarafı istediğiniz zaman çalışma, istediğiniz yerde durdurup yeniden izleme ve tekrar edebilme. Üstelik sadece ders ya da not için değil, öğrenmek için öğrenmek de var. Örneğin galaksinin boyutunu, felç diye bildiğimiz inme anında ne olduğunu ya da fırsat maliyeti gibi birbirinden farklı konuları başka kimden öğrenebilirsiniz? Nazını çekmeden, endişe etmeden. Mobil uygulamasında işitme ve görme engellilerin kullanabileceği altyazılı ve sadece sesli versiyonları olduğunu da unutmayalım.

Elbette Khan Academy büyük bir arşiv ve henüz 2 bin video Türkçeleştirilmiş durumda. Ancak çeviriler dev bir gönüllü grubun çabasıyla durmaksızın devam ediyor. 6 ay içinde sistemin tamamı (yenilikçi fonksiyonlar ve altyapıyla beraber) Türkçeleşmiş olacakmış. Şimdiden Robert Kolej, TED İstanbul Koleji, Gaziantep Kolej Vakfı Türkçe sürümü okul kararıyla kullanmaya başlamış. Milli Eğitim Bakanlığı da dersleri ulusal eğitim portali EBA içine entegre ederek bütün okullara ulaştırmış.

İtiraf ediyorum; ben matematik kısmına fena dalmış durumdayım. Yıllarca aramızda taşlaşmış nefreti bu yolla çözebileceğimi düşünüyorum!

İyi dersler arkadaşlar 🙂

Yorumlar

23 yanıt

  1. Hayri Uğur Koltuk avatarı
    Hayri Uğur Koltuk

    Sağol! (refleks işte, iyi dersler diyince Sağol demeden edemedim)

  2. Onur avatarı

    “Bir mum, diğer bir mumu tutuşturmakla ateşinden birşey kaybetmez.” Mevlana.

    İnsanlara faydalı olabilmek adına bir karşılık beklemeden yapılan her hareket takdir edilmeli ve desteklenmeli. Buna benzer çok girişim var fakat hepsi ücretli. Bilginin maddi bir değeri olmalı mı gerçekten? İnsanlar birşeyler öğrenebilmek için çabalamaktan başka bir şeye gerek duymasa keşke.

  3. Doğan avatarı

    Aslında Türkiye’de de var Khan akademi’nin ilk zamanlarına benzeyen girişimler ama hedef kitle, yatırım ve vizyon olarak hiçbir yere gelebilmiş değiller. Yaklaşım olarak da “online dershane öğretmeni”nden öteye gidemediler. Örnek olarak, http://www.ekolhoca.com/ var mesela. Bu adamın bayık sesinden az matematik dinlemedim.

  4. Emre avatarı
    Emre

    Aslında araştırdıktan sonra internet ortamında bu tarz eğitimler çok.Mesela http://www.coursera.org benim en sevdiklerimden biri.Birçok ünlü üniversitenin bizzat hocaları tarafından dersler online ortama taşınmış durumda.Fakat yazıda da değinildiği gibi yabancı dil bilme oranı ülkemizde malesef gayet düşük.Bu yüzden içeriklerin dilimize tercüme edilmesi ciddi bir emek.Saygı duymak gerekli.
    Bence esas sorun birazda eğitim alan gençlerin düşünce yapısında.Yıllarca beynimize okul,ders,eğitim gibi kavramlar birer zorunluluk olarak aşılanmış.Aslında içeriği fevkalade olan dersler bile her öğrenciye eziyet gibi geliyor.Üniversitelerde de durum ne yazık ki çoğunlukla böyle.Hatta hocaların bile bakış açısı genellikle böyle.Ben üniversitedeyken en çok almak istediğim derslerden biri yapay zekaydı mesela.Gel gelelim almak istediğimizde hoca yok denilerek ders açılmadı (Bu arada özel bir üniversite.İstese hocaların efendisini getirirler ) :)Israrla açtırmak istediğimizde ise boş verin onu alın şunları verin bitirin işte tarzında bir yaklaşımla karşılaştık.Seçmeli olan dersleri bile birileri senin için seçiyor aslında.Bu yüzden yaratıcı zeka hiçbir zaman ortaya çıkamıyor.Birbirinin klonu nesiller yetişiyor.Sisteme aykırı gitmeye kalktığında da ülkemizde ki şartlar önüne çıkıveriyor ve sende sistemin parçası olmaya zorlanıyorsun.Bu yüzden önce kafalardaki algıyı değiştirmek gerekli sanırım.Biz gerçekten bireyleri eğitip bir şeyler ortaya çıkarmalarını mi istiyoruz yoksa herkesin bildiği şeyleri ezberletmeye devam etmek mi.Sistemi tasarlayanların buna karar vermesi gerekli önce.

  5. Mehmet bolat avatarı
    Mehmet bolat

    Yazınızda neden bu resmi kullanma ihtiyaçı hisstetiniz kamuda eğitim her yerde bu şekilde yada toplumdaki kamu eğitim hep böylemi düşündürüyor sizi?

    1. Ahmet Keskin avatarı
      Ahmet Keskin

      Fotoğrafta bir sorun görünmüyor. Alışıldık eğitim sistemi manzaramız. Pisa sonuçlarından ülkemizin durumunu teyit edebilirsiniz.

  6. Orbay avatarı
    Orbay

    Şu blogdan aldıklarımın %90’ı hep faydalı yararlı ufuk açıcı bilgiler oldu. Emeğinize sağlık teşekkürler.

  7. Gökhan Biçer avatarı
    Gökhan Biçer

    Bir zamanlar “Burası Türkçe’ye kazandırılmalı” dediğim Khan Akademinin Türkçeye çevrilmesinden büyük mutluluk duydum. Mserdark’ya da faydalı paylaşımları için teşekkürler. Sanırım Fatih projesi kapsamında bir çeviri projesi geliştirilmiş. Öğrencilerimizin bu uluslararası videolara ulaşması Türkiye açısından çok önemli.

    Khan Akademi TR bir teşekkür mailini fazlasıyla hak ediyor. Esirgemeyiniz. [email protected]

  8. Sait avatarı
    Sait

    STFA ‘nın çok önceden başladığı bu güzel çalışmalar kesinlikle takdir edilmeli ancak medyada eş zamanlı Khan Akademi yazılarının (http://goo.gl/ZJs2KX ve http://goo.gl/J0Cnik gibi) Hükûmet in güncel dershane kapatma tartışmalarıyla herhangi bir alakası sizce var mıdır? Yoksa sadece lansman salı günü oldu ve sizin bloğunuzda olduğu gibi köşe yazılarına da bugünlerde mi konu oldu? Khan akademiyi ben de çok beğendim. Ama en önemlisi siz dershanelerin kapanması konusunda ne düşünüyorsunuz? şahsen çok merak ediyorum. Yoksa Hükûmet sözcüleri yakında dershaneleri kapatıyoruz ama Khan Akademi var arkadaşlar mı diyecek? 🙂

    1. M. Serdar Kuzuloğlu avatarı

      Ülke olarak ileri seviyede paranoyanın içine düştük gibime geliyor. Makro-mikro hiç fark etmiyor; her şey bir kumpasa bağlanmak zorunda gibi. Ben çok önceden beri ilgi ve beğeniyle takip ettiğim bir hizmetin davet edildiğim Türkiye basın lansmanı ardından öğrendiklerimi aktardım. Ötesi berisi yok. Bir eğitim sitesinin altında ne gibi gizli ulusal bir hesap yatabilir ki zaten?

      Dershanelerlin kapanması / açık kalması konusuna gelince. En dürüst cevabımı vereyim: bu konuda hiçbir fikrim yok. Dershane çağını geçeli çok oldu. Eğitim sistemini bilmiyorum. Çocuklarım daha ilköğretime bile başlamadı.

      Eminim o konuda eğitim uzmanı vardır. Aralarında konuşur, anlaşırlar. Herkesin her konuda fikir yürüttüğü bir düzene su taşıyamam. Doğal olarak kendi ilgimi çeken konulara odaklanıyorum burada.

      Dünya deniz, merakım kepçe. Gündeme kapılmak bana göre değil. Su akar, yolunu bulur.

  9. kasım düeti avatarı
    kasım düeti

    son yorum çok iyi…

  10. fethi avatarı
    fethi

    Amirim teşekkürler.Orta okul ve lisede hep korktuğum ve geri kaldığım matematikle MYO’da barışır gibi olmuştum.Bu bilgi paylaşımınız sayesinde içimdeki heves yeniden canlandı.Bu projede emeği geçen hekesi kutluyorum.

  11. Mehmet avatarı
    Mehmet

    iTunes U ile daha çok konuda konuşma, yazı, video bulup derinlemesine araştırabilirsiniz. Tıp fakültesi öğrencisi olarak sanat tarihi, edebiyat, tasarım konusunda bitiremeyeceğim bir bilgi kaynağıdır kendisi.

    1. M. Serdar Kuzuloğlu avatarı

      Benim de çok sık ve şevkle kullandığım bir kaynak ancak bu yazının da temel çıkış noktası olan Türkçe konusunda ne yazık ki iTunes U da çözüm getiremiyor henüz. Umarım orada da Türkçe içerik artar, hep beraber nasipleniriz.

  12. […] mserdark.com‘da rastladığım Khan Academy oluşumu gerçekten çok ilgimi […]

  13. wime77 avatarı
    wime77

    https://play.google.com/store/apps/details?id=home.widgetlabs&hl=tr
    Yiğenimin tabletine yükledim bile şuan izliyor. İngilizcesi içinde iyi olur:)

  14. ibrahim avatarı
    ibrahim

    böyle bir platformla bizleri tanıştırıyor olmanıza binler teşekkür..

  15. Hakkı avatarı
    Hakkı

    Amirim eğitim konusundaki paylaşımların zihin açıcı ama ayrıca okullar ve eğitim modern devletin vatandaşlarını yaraterken ulus ve milliyetçilik kavramlarını ve kimliklerini empoze ettiği ayrıca minimum bilgiyle sistemin yürümesinin sağlandığı devlet aygıtlarıdır. Foucault ve Norbert Elias bundan söz eder. İşlevsel yanında bu ideolojik yönünü de unutmamak lazım.

    1. M. Serdar Kuzuloğlu avatarı

      Tam da bu yüzden eğitimi devletlerin bir propaganda enstrumanı olmaktan çıkarıp internetin kolektif bilgi paylaşım ortamına dönüştürmeliyiz. Yani eğitim yeniden ‘gerçekten eğitim’ amacı taşımalı. Tarihi, coğrafyayı, dili, dini, sosyal bilgileri iktidarların hassasiyetlerine göre değil evrensel gerçeklere göre öğrenmeliyiz.

      Bu yüzden kolektif her şey bana daha iyi niyetli, yapıcı ve faydalı geliyor.

  16. […] de bir eğitime ihtiyacı olduğu muhakkak. Şaşırtıcı derecede başarıya ulaşmış kimi deneyler bile yol gösterici olabilir […]

Görüşlerinizi paylaşın: