Tatmin etmeyen gerçeğin ötesindekiler

Hayatın gerçekliği pek azımızı tatmin ediyor. Fiziki dünyayı internetle birleştirerek yaratacağımız bir ara form kabul edilebilir mi dersiniz?

Hayatın bize sunduğu çıplak gerçeklikle ilgili bir uyuşmazlığımız var. Gerçeği kendimize göre kurgulamak istiyoruz. Bir yere kadar anlamlı. Benim daha çok Dan Ariely sayesinde tanıdığım ‘davranışsal ekonomi’ kavramının babası Daniel Kahneman bunu (mutlaka izlemeniz gereken muhteşem bir sunumla) ‘deneyimlenen benlik’ ve ‘yaşanılan benlik’ olarak özetliyor.

Yaşadığımız şeylere yönelik algımızı sürecin tamamı değil, içindeki kesitler ve farklar oluşturuyor. Yine Kahneman’dan bir örnekle gidersek; örneğin bir haftalık tatil -eğer aynı şeyleri tekrar ederseniz- iki hafta olduğunda iki katı keyif vermiyor. Tatili unutulmaz ve keyif veren bir serüvene çeviren şey içinde denk geldiğimiz sürprizler.

Screen Shot 2014-12-15 at 21.13.08

Bir başka teori yaş ve zaman ile ilgili. Yaşlandıkça günlerin daha çabuk geçiyor olmasının sebebi de aynı kökenden. Küçükken hemen her gün yeni bir şeyler karşılaşıyorsunuz. Her şey bir keşfe, karşılaşmaya dönüşüyor ve her gün dolu dolu geçiyor. Yaşlandıkça günler birbirini tekrar eden şeylere dönüşüp sıradanlaşıyor. Dolayısıyla bir önceki günün bugünden farkı kalmıyor; zaman su gibi akıp gidiyor.

Bu ‘yeniyle karşılaşma’ konusunu hafife almayın sakın. Hayatında ilk defa yağmur ile karşılaşan çocuğu düşünün mesela. Sizin için sıradan; hatta bazen can sıkıcı bir doğa olayının ondaki izi tek kelimeyle ibret verici.

https://www.youtube.com/watch?v=PCRqNsRflHM

Bir ben vardır benden içeri

Gerçeği kurgulama (Kahneman’ın deyişiyle ‘deneyimlenen benlik’ haline getirme) çabasını en çok sosyal medyada görüyoruz. Instagram’da herkes güzel, Facebook’ta herkes mutlu, Twitter’da herkes sütten çıkmış ak kaşık ve her türlü mühim meseleden sorumlu. Bu güzelleşme çabası öyle uçlara sirayet ediyor ki ortaya Tens Lens gibi ürünler çıkıyor. Denk gelmemiş olanlar için Tens Lens hayatı Instagram gibi görmenizi sağlayan bir gözlük! (denedim) Hayata geçmek için 9 bin 400 paund arayışına girdiğinde 9 bin 376 kişiden tam 366 bin 979 paund toplamayı başardığını düşününce bunun ne denli arzulanan bir şey olduğunu anlayabiliriz.

Çıplak gerçeği yönlendirme (manipülasyon) çabasının her zaman estetik kaygılardan çıkmadığını da unutmamak gerek. Bunun bilgiye yönelik olanına artırılmış gerçeklik (ya da Türkçesiyle ‘augmented reality’ diyoruz). Bu karmaşık terimi kabaca elektronik cihazlarımızın ekranından takip ettiğimiz gerçekliği (tercihen internetten) çektiğimiz veriyle birleştirme olarak açıklayabiliriz (Google Glass tecrübesi de bunun bir türevi sayılabilir pekala). Yaygın kullanımlarından birine (Layar‘dan sonra) Nokia’nın City Lens uygulamasında denk gelmiştik.

https://www.youtube.com/watch?v=GdEkhDQN4zQ

Türkiye’deki -nispeten- popüler uygulamalardan biri de bu konuda uzmanlaşan Blippar‘ın Milliyet Emlak sitesiyle gerekleştirdiği örnekti.

Artırılmış gerçeklik uygulamaları online ve offline dünyayı birleştiren sihirli bir anahtar. Potansiyeli ve faydalarının aksine hep ekstra bir uygulama yüklemeye ihtiyaç duymasından dolayı bir türlü hak ettiği yere gelmedi (bu uygulama yükleme derdi benzer şekilde NFC ve QR kodunun da mezar taşını dikti ne yazık ki). Her fonksiyon için ayrı bir uygulama indirme zorluğunun yanısıra kitlesel faydadan çok reklam (ticari) odaklı kullanım çabası da algısını bozdu. (Bir dönem herkesin üstüne kampanya ve içerik kurgulayabileceği açık kaynaklı bir mobil artırılmış gerçeklik uygulama platformu kurmak vardı ama nefesim yetmedi. Siz yapın lütfen).

Türkiye’deki kıpırtılar

Bir süre önce Blippar Türkiye’de resmen faaliyete geçti. CEO’su Ambarish Mitra ile bir buluşma imkanımız vardı ama başka bir toplantıma denk geldiği için gerçekleştiremedik. Hemen aynı dönemde Türkiye ofisinin lansmanını yapan (Londra merkezli) yaratıcı reklam ajansı Magnetic‘in Kurucusu Kaan Aydoğmuş ile ise tanışma fırsatı yakaladım. Magnetic’in uzmanlık alanlarının başında artırılmış gerçeklik de geliyor. Bu konuda birçok farklı uygulamaya imza atmışlar. Buradaki yapılanmalarıyla yerel örnekleri hayata geçirmeyi hedefliyorlar.

Aydoğmuş ile sohbetimizde en büyük sıkıntının ilk ikna süreci olduğundan bahsetti. Ortaya çıkacak sonucu uygulama öncesinde hayal ederek fikir sahibi olmak güç. Ancak bu yeteneği kullanarak ortaya çıkan kimi başarılı örneklere bakınca heyecana kapılmamak da zor.

Yukarıda paylaştıklarımın ötesinde hoşuma giden birkaç tanesini listeleyeyim. Belki daha iyi anlaşılır.

Markalı eğlence kategorisinde National Geographic’in (Türkiye’de de uygulanan) tasarımı.

Aynı kategoriye bir de ‘fayda’ ekleyen IKEA’nın örneği:

Güncel şehir platosunda alternatif bir film mümkün olabilir mi?

Basılı yayın reklamlarını ötelemek de olası.

Mağaza vitrinlerini geliştirmek de bir seçenek.

https://www.youtube.com/watch?v=9vggMaEorqQ

Artırılmış gerçeklikle reklamsız bir dünya bile mümkün!

https://vimeo.com/105301636

Artırılmış gerçeklikle oyun olabilir mi? Hem de nasıl güzel olur.

https://www.youtube.com/watch?v=1rkOwhIxuhE

Var olmayan eserlerden oluşan bir sergiye ne dersiniz?

Olayın en uç noktada nereye gidebileceğini hayal etmek adına zihin esnetici bir konsept video (bir üniversite çalışma grubunun projesi)

Örnekleri böyle çoğaltmak mümkün. Artık böyle şeyleri hayata geçirebilmek için Türkiye’de de uzman muhataplarımız var. Aklınızda olsun.

Yorumlar

13 yanıt

  1. Furkan avatarı

    Arttırılmış gerçekliğin halen gelişmemesinin nedeni kameraların halen çok yetersiz olması. Bu iş sadece yazılım tarafında bitmiyor maalesef. Galaxy note 2 ile gündüz gayet kullanışlı olan uygulama akşam lamba ışığında bile yetersiz. Hele ki videolardaki metrolarda filan o iş daha zor. alt seviye telefonların bile gece gündüz fark etmeden kullanılabildiği zaman bu iş yürür. Bazı teknolojiler için zamana ihtiyaç var, bu da onlardan biri.

  2. Yunus Laçin avatarı

    gözlük ile ilgili paragrafı okuyunca bu animasyon geldi aklıma.
    http://www.youtube.com/watch?v=cCeeTfsm8bk

  3. giybetci avatarı
    giybetci

    80.lerde arnoldun filmindeki, gerçekçi gözlükle porno izlemesi
    90ların sonundaki matrix, öğrenmenin saniyeler sürmesi,vücuttan enerji alacak aletler ..
    2000lerin başındaki minority reporttaki, kişiselleşmiş reklamlar vs. zaten yolu çizdi .. oraya doğru çok yakınız..

    şekerin cocacola ile tüketiminin yaygınlaşması ve diğer herşeye glikozun girmesi ile bütün insanlık boyunca olmadığı kadar şeker yiyen bizler .. sonra sigaradaki kimyasallar, ilaçlar, uyuşturucular ve sonu gelmez medya saçmalıkları ürünleri olan vizler için dönüş zor, artık. gerçeklikten her gün daha da çok kaçmak istiyoruz.. ve tabi bunu veren şirketler kazanacak.

  4. spidervis avatarı

    Özellikle no ad uygulaması kameralarda kullanılırsa rahat rahat film çekilir, izleyen de buzlamalardan kurtulmuş olur.

    1. mserdark avatarı
      mserdark

      O tekniği daha çok bölgesel ölçekli ürün yerleştirmeciler kullanıyor ama dediğiniz gibi sansür amaçlı da işe yarayabilir belki.

  5. sezin avatarı
    sezin

    AR daha yeni yeni hayatımıza giriyor. Özellikle eğitim alanında da fayda sağlayacaktır. Fütürist film sight ekibinin yaratıcılarıyla yapılan röportaja da denk geldim ayrıca. buradan ulaşabilirsiniz. http://www.teknolo.com/sight-roportaj/

  6. […] sahipleri bankanın uygulamasıyla banka reklamlarını okuttuğunda civardaki fırsatları augmented reality olarak […]

  7. […] reality’ ya da Türkçesiyle ‘artırılmış gerçeklik‘ olarak tanımlanan bu hibrit  yapıyı Terminator misali gözümüzle değilse de […]

  8. […] de birkaç defa değindiğim bu yapı doğrudan beyne, göz algısına etki ederek arttırılmış gerçeklik platformu sunmayı hedefliyor. 542 milyon dolar aktaran dev yatırımcılarına ve flaş […]

  9. Murat Şahinoğlu avatarı

    Amirim, 2010 yılından beri memleketimizde de yapılıyor bu işler 🙂
    https://youtu.be/Ir6c_fQ5tbw
    https://youtu.be/lTlGDOr7XHI
    https://youtu.be/TMqeo6ndkiA
    Mobilde mutlaka app indirilmesi gerekliliği yaygınlaşmasında en büyük engel.
    Offline çözümlerde yaratıcılığın önü çok açık ama müşterileri ikna süreci gerçekten çok meşakkatli, bu işin içinde olmayanların hayal edebilmesi çok zor şimdilik.

  10. […] de birkaç defa değindiğim bu yapı doğrudan beyne, göz algısına etki ederek arttırılmış gerçeklik platformu sunmayı hedefliyor. 542 milyon dolar aktaran dev yatırımcılarına ve flaş […]

  11. […] Pepsi’nin artırılmış gerçeklik (augmented reality) tabanlı, #FutbolNow etiketli reklam kampanyası 2 milyon 400 bin etkileşim yaratmış. 1 milyon 200 bin kişi uygulamayı kullanmış. AR konusunda bir rekor. […]

  12. […] kaybetme derdine çözüm bulmayı hedefleyen, (artırılmış / zenginleştirilmiş gerçeklik olarak Türkçeleştirdiğimiz) Augmented Reality temelli bir girişim: […]

Görüşlerinizi paylaşın: